Noodverlichting: onderhoud en inspectie volgens stappenplan

Onderhoud aan noodverlichtingssystemen is om meerdere redenen van belang. Het verkleint de kans op storingen, waardoor het systeem paraat is op het moment dat de netspanning wegvalt. Daarnaast bevordert goed onderhoud de levensduur van de armaturen en de effectiviteit van de noodverlichting. Uitgangspunt bij onderhoudswerk is altijd dat de noodverlichting onder gelijkblijvende omstandigheden de vereiste prestaties kan leveren tot aan het volgende periodieke onderhoud of ten minste voor de duur van een jaar.

Noodverlichting onderhoud

Startpunt bij het periodiek onderhoud: het meest recente inspectierapport en logboek met daarin de beschrijving van de vorige onderhoudsbeurt raadplegen. In het logboek bevinden zich de meest recente tekeningen van een installatie. Er kunnen openstaande punten of aanbevelingen zijn om tijdens het onderhoud op te pakken. Is er geen logboek aanwezig? Dan is er eerste een inspectie van het systeem noodzakelijk.

Voor onderhoud aan decentrale noodverlichting is er een stappenplan:

• Stap 1 – visuele inspectie
• Stap 2 – vaststellen laatste controledatum
• Stap 3 – onderzoek buitenkant armaturen
• Stap 4 – functietest
• Stap 5 – vervangen lichtbron
• Stap 6 – onderzoek binnenkant armatuur
• Stap 7 – onderhoud afronden

Stap 2 – vaststellen laatste controledatum 

Door het vaststellen van de laatste controledatum is op te maken of de onderhoudsintervallen voldoen. Dit kan tevens iets zeggen over de staat van de noodverlichtingsinstallatie. Deze gegevens zijn terug te vinden op het onderhoudsdocument of op het controlelabel dat op de armatuur is aangebracht.

Stap 4 – functietest

Omschakelen naar noodbedrijf
Een noodverlichtingsarmatuur dient automatisch te worden ingeschakeld bij spanningsuitval. Dit test je door de armatuur spanningsloos te maken of de testknop in te drukken. 

Responstijd bij decentrale armaturen
Responstijd is de interval tussen het uitvallen van de stroom en het inschakelen van de noodverlichting: binnen 15 sec op 100%.

Reflectie
De reflectieplaat (bij TL-armaturen) zorgt mede voor een goede lichtverspreiding. Zorg dat deze reflectieplaat schoon is.

Automatisch testende armaturen hoeven niet te zijn voorzien van een testknop omdat die zichzelf testen.

Stap 6 – onderzoek binnenkant armatuur

Vaststellen leeftijd armatuur
De leeftijd van de armatuur is veelal terug te vinden aan de binnenzijde, op de printplaat of op het typeplaatje. Raadpleeg de richtlijn ISSO 79 voor de technische levensduur (of raadpleeg de fabrikant die van zijn product de technische levensduur kent).

Over het algemeen zijn armaturen met een TL-lichtbron na 16 jaar permanent branden aan vervanging toe. Bij LED-armaturen is de lichtopbrengst na 100.000 uren permanent branden zo ver teruggelopen dat vervanging na 10 tot 12 jaar noodzakelijk is.

Hitteschade en lekkage
Controleer eventuele hitteschade aan het armatuur en de printplaat en check of er sprake is van lekkage. Vervang armatuur bij lekkage.

Aansluitingen en bedradingen
Is de armatuur geïnstalleerd conform de NEN 1010? Zijn de aders voorzien van een onbeschadigde mantel en is de bedrading van de armatuur onbeschadigd?
Vervang armatuur als de bedrading van het armatuur ernstig is beschadigd.

Vervangingsdatum accu
Accu’s dienen preventief na 4 jaar vanaf de productiedatum vervangen te worden tenzij anders door de fabrikant gespecificeerd. Zie voor nadere informatie Kennisblad PT-02 Accu’s.

Registreer het soort accu (NiMH, NiCd), spanning, stroomsterkte en de bouwvorm: 

Side By Side: de accucellen liggen naast elkaar 
Stick: de accucellen liggen achter elkaar 
Driehoek: de accucellen liggen in een driehoek op elkaar
Ruit: de opbouw is ruitvormig

Noodverlichting inspectie

Even cruciaal als het ontwerp van een goede noodverlichtingsinstallatie is de betrouwbaarheid. Zorgvuldige en deskundige inspectie is daarom noodzakelijk. Van belang is dat er met de opdrachtgever afgestemd is aan welke normen moet worden voldaan. Een inspectie vindt plaats na de oplevering van de installatie, bij een nieuwe opdracht, bouwkundige wijzigingen of een wijziging van de noodverlichtingsinstallatie en minimaal één keer per jaar, om vast stellen of het systeem aan de vereiste normen voldoet.

In Kennisblad-IO-03-Inspectie vind je alle details omtrent inspecteren terug.

Noodverlichting aansluiten

Decentrale noodverlichting heeft altijd constante voeding nodig. Op de voeding van de lichtgroepen van een betreffende ruimte. Veel decentrale noodverlichtingsarmaturen zijn bovendien ook op een geschakelde fase aan te sluiten. Zodat ze mee kunnen schakelen met de gewone verlichting.

Centrale noodverlichting is direct achter een noodvoedingssysteem of onderstation aangesloten. Het centrale noodvoedingssysteem is geïnstalleerd volgens wet- en regelgeving.

Bij het aanleggen van de kabelinfrastructuur moet met betrekking tot het centrale noodvoedingssysteem rekening worden gehouden met de bekabeling en afdichtingen tussen diverse brandcompartimenten. Belangrijk is dat een eventuele brand in het ene brandcompartiment geen nadelige invloed heeft op de noodverlichting in andere compartimenten.

Veilig werken aan noodverlichting

Onderhoud aan noodverlichtingsarmaturen betekent werken aan een laagspanningsinstallatie. Personen die beroepsmatig werkzaamheden gaan verrichten aan installaties en apparatuur waarop tot 1000V spanning staat, en geen of onvoldoende elektrotechnische opleiding hebben genoten, dienen bekend te zijn met de risico’s bij het werken met elektriciteit.

Medewerkers behoren niet alleen te worden geïnformeerd over de risico’s en gevaren bij het werken aan elektrische installaties. Ze dienen geïnstrueerd te zijn op de uit te voeren werkzaamheden. Door de werkgever is vastgelegd wat een medewerker wel en niet doet.

In Kennisblad-IO-04-Veilig-Werken vind je alle details omtrent veilig werken terug.